- Flexibiliteit vormt een belangrijk uitdaging om aan de doelstelling van de Nederlandse overheid te voldoen om de nationale elektriciteitsmarkt tegen 2035 te decarboniseren. Het uitfaseren van aardgas vereist minstens 10 GW extra CO2-vrij en flexibel elektrisch vermogen om aan de vraag te voldoen op momenten dat zonne- en windenergie te weinig produceren, zo blijkt uit nieuw onderzoek van Aurora Energy Research.
- Het ombouwen van bestaande aardgascentrales om waterstof te verbranden vereist de minste extra investering in vergelijking met andere CO2-vrije alternatieven voor gas, met een kostenbesparing van 55% ten opzichte van het bouwen van een nieuwe waterstofcentrale, zo berekent Aurora.
- Overheidssteun is cruciaal voor het realiseren van de transitie naar waterstof. Het verstrekken van een subsidie voor enkel de ombouw kost minder dan andere beleidsopties, maar het toevoegen van een productiesubsidie leidt tot een veel grotere CO2-reductie, zo toont de modellering van Aurora.
- De analyse van Aurora over flexibiliteit in een CO2-vrij Nederlands elektriciteitssysteem werd uitgevoerd in nauwe samenwerking met Eneco, ENGIE, Gasunie, RWE, TenneT en Uniper. De samenvatting is beschikbaar in een openbare publicatie—download het hier.
Het behalen van de doelstelling van de Nederlandse overheid om het nationale elektriciteitssysteem tegen 2035 te decarboniseren is uitdagend. Het vervangen van de huidige kolen- en gasgestookte elektriciteitsopwekking door CO2-vrije alternatieven vereist niet alleen een grootschalige en snelle uitbreiding van zonne- en windenergie; Nederland moet ook de “flexibiliteitskloof” aanpakken. Nederland vertrouwt momenteel bijna uitsluitend op aardgas- en kolencentrales om tekorten aan zonne- en windenergie op te vangen. Het organiseren van voldoende CO2-vrije alternatieven vereist dringende actie: Nederland moet tegen 2035 10 GW1 aan additionele flexibele CO2-vrije opwekcapaciteit installeren om ervoor te zorgen dat de uitstoot van aardgas2 kan worden uitgefaseerd, zo blijkt uit nieuw onderzoek van Aurora Energy Research.
Waterstof kan een cruciale rol spelen bij het overbruggen van de flexibiliteitskloof in Nederland: het ombouwen van bestaande aardgascentrales om waterstof te verbranden zou de meest economisch haalbare methode zijn om flexibele koolstofvrije alternatieven voor aardgas te leveren, zo toont de modellering van Aurora. Ombouw naar waterstof vergt de minste additionele investering in vergelijking met andere CO2-vrije alternatieven. De jaarlijkse vaste kosten3 van een omgebouwde waterstofcentrale zijn 55% lager dan die van een nieuwe waterstofcentrale. Omgebouwde waterstofcentrales hebben ook minder overheidssteun nodig. De onrendabele top4 in 2030 is 13% lager dan bij de op een na meest goedkope technologische optie: toepassing van CO2 afvang en -opslag (CCS) bij een aardgascentrale.5 Voor producten die basislastvermogen leveren kan toepassing van CCS wel kosten-effectiever zijn dan ombouw naar waterstof, vanwege de lagere brandstofkosten.
Het implementeren van beleid dat de ombouw van aardagscentrales naar waterstof ondersteunt is cruciaal voor het decarboniseren van het Nederlandse elektriciteitssysteem tegen 2035. Er zijn verschillende opties beschikbaar voor beleidsmakers. Een subsidie voor enkel de ombouw6 vereist het minste overheidsbudget om producenten te stimuleren, in vergelijking met andere door Aurora beoordeelde ondersteuningsregelingen,7 maar de emissiereductie is beperkt en onzeker. Het toevoegen van een productiesubsidie8 voor het draaien op 100% waterstof verhoogt de kosten voor belastingbetalers, maar bespaard meer dan tien keer zoveel CO2 dan de andere onderzochte opties.9 Verplichte ombouw zonder ondersteuning brengt het risico op het weglekken van emissiereductie en onhoudbare importafhankelijkheid met zich mee, omdat buurlanden nog geen plannen hebben om aardgas in 2035 uit te faseren. Producenten dwingen om waterstof bij te mengen met aardgas, zoals de overheid momenteel voorstelt, heeft een vergelijkbaar effect. Ook deze optie vergroot afhankelijkheid van import en brengt leveringszekerheid in gevaar.
Het uitfaseren van de uitstoot van aardgas vereist bredere beleidsondersteuning over de gehele waterstofwaardeketen. Om ervoor te zorgen dat producenten voldoende toegang hebben tot schone waterstof, is gecoördineerde ondersteuning voor aanvoer, infrastructuur en de elektriciteitssector essentieel. Het ontwikkelen en implementeren van deze ondersteuning moet zo snel mogelijk beginnen, aangezien het bouwen van het noodzakelijke netwerk en opslaginfrastructuur tijd vergt.
Jesse Hettema, Market Lead, Belgium & the Netherlands, Aurora Energy Research, merkte op:
“Het stimuleren van producenten om bestaande aardgascentrales om te bouwen naar waterstof zou Nederland goed positioneren voor de overgang naar een CO2 vrij elektriciteitssysteem. Met het juiste beleid kan de ombouw verdere decarbonisatie mogelijk maken zonder de leveringszekerheid te schaden.”
Ron Wit, Director, Energy Transition, Eneco, merkte op:
“Bij Eneco zijn we standvastig in onze toewijding aan klimaatneutraliteit in 2035. Met nog twaalf jaar te gaan, is er geen tijd te verliezen vanwege de doorlooptijden van vergunningsprocedures en investeringen. Deze studie laat duidelijk zien hoe beleidsmakers tijdige investeringen in CO2-vrije flexibele energieopwekking kunnen veiligstellen om een transitie naar een duurzaam en betrouwbaar energiesysteem mogelijk te maken.”
Henk Visser, Manager, Strategy Department, Gasunie, merkte op:
“Laten we met de uitkomsten van deze studie verder gaan en ervoor zorgen dat we met de overheid stap voor stap deze ombouw realiseren. En de elektriciteitscentrales én het Waterstofnetwerk Nederland én grootschalige opslag van waterstof.”
Patrick van de Rijt, Head of Market Analysis, Energy System Planning, TenneT, merkte op:
“De bevindingen van Aurora benadrukken de rol die waterstofcentrales kunnen spelen bij het leveren van CO2-vrije productiecapaciteit. De Adequacy Outlook van TenneT laat zien dat dit noodzakelijk is voor het Nederlandse toekomstige energiesysteem, naast wind- en zonne-energie. De interacties met concurrerende waterstofbehoeften in andere sectoren, met name de industrie, zullen nog verder moeten worden onderzocht.”
1 Gelijk aan 12% van de totale elektriciteitsopwekkingscapaciteit van Nederland in 2035
2 Aardgas gecombineerd met CO2 afvang en -opslag is wel een (grotendeels) CO2 vrij optie
3 Berekend in €/kW (reëel 2022)
4 Berekend in €/kW (reëel 2022)
5 Aurora heeft geen rekening gehouden met de gerelateerde kosten voor de benodigde waterstofinfrastructuur die nodig zou zijn om retrofits te leveren.
6 De subsidie zou de initiële ombouwkosten dekken
7 Als Nederland in 2035 7 GW aan retrofit waterstofcentrales in gebruik zou nemen, zou een ombouw subsidie voor producenten die 100% waterstof als brandstof gebruiken 1,4 miljard euro kosten, berekent Aurora
8 De subsidie zou het verschil dekken tussen de kosten van elektriciteitsopwekking met aardgas en met 100% waterstof
9 Op basis van de aanname dat Nederland tegen 2035 7 GW aan centrales ombouwt naar waterstof, zouden de totale CO2-emissiebesparingen in 2030-2050 volgens het Central scenario van Aurora 41 miljoen ton CO2 bedragen, mits ondersteund door een conversiesubsidie en een productiesubsidie voor producten die op 100% waterstof branden. De op een na meest effectieve optie (een subsidie voor ombouw in combinatie met een productiesubsidie voor generatoren die op 30% waterstof draaien) zou resulteren in emissiebesparingen van 4 miljoen ton CO2. De totale kosten voor de ondersteuning van producenten die op 100% waterstof draaien met een conversiesubsidie en een productiesubsidie zouden oplopen tot 11,2 miljard euro in 2030-2050. De subsidie-intensiteit per ton CO2 bespaard is vergelijkbaar met andere subsidies als de SDE++.
– ENDS –
MEDIA CONTACT
Megan Tracey, European Press Officer
megan.tracey@auroraER.com | +44 (0)7810 817354
ABOUT AURORA
From its Oxford academic roots, Aurora Energy Research has grown to become the largest dedicated power market analytics company in Europe, providing data-driven intelligence for strategic decisions in the global energy transformation. We are a diverse team of more than 500 experts with vast energy, financial, and consulting backgrounds, covering power, hydrogen, carbon, and fossil commodities. We are active in Europe, Australia, and the US, working with world-leading organisations to provide comprehensive market intelligence, bespoke analytic and advisory services, and cutting-edge software.
